SANDEM (Sanat ve Kültür Emekçileri Demokrasi Sendikası), sanatçı haklarını savunmak ve sanatta özgürlükleri korumak amacıyla kurulan bağımsız bir sendikadır. Demokratik değerleri savunan SANDEM, sanatın toplumsal değişimdeki rolüne inanarak, sanatçılar arasında dayanışmayı güçlendirmeyi hedefler.